• » O piwie
• » Gatunki piwa

Gatunki piw - ze względu na odmienne składniki, profil aromatyczno-smakowy, technologię produkcji czy wygląd, piwa różnią się między sobą tworząc poszczególne gatunki, style lub odmiany.

W całej historii piwa liczącej sobie ponad 6 tys. lat różnicowano piwo według jego barwy, smaku, zawartości alkoholu czy użytych surowców. Jednakże do XIX wieku technologia warzenia piwa nie zmieniała się wiele.

Dopiero rozwój nauki i techniki doprowadziły do znacznego rozwoju receptur i metod warzenia piwa, które coraz bardziej zaczęły się różnić. Z czasem państwa (np. Belgia), regiony (np. Bawaria), miasta (np. Pilzno) lub miejsca (np. klasztory) wykreowały charakterystyczny styl bądź gatunek piwa, łączony z miejscem jego pochodzenia. Zaczęły mnożyć się receptury, naśladowcy i modyfikacje doprowadzając do powstawania nowych gatunków czy stylów.

Nowoczesne podejście do typologii zaproponował pisarz i krytyk piwny Michael Jackson, który w swojej książce The World Guide to Beer z 1977 r. dokonał próby opisu i klasyfikacji piw z całego świata. Jego pracę kontynuował Fred Eckhardt, który w 1989 r. opublikował książkę Essentials of Beer Style.

Obecnie ze względu na rodzaj użytych drożdży, a co za tym idzie inną technologię produkcji, piwa dzielą się na dwie duże rodziny: górnej i dolnej fermentacji.

W ramach obu grup wyróżnia się poszczególne gatunki, style i odmiany charakteryzujące się różnymi elementami.

O przynależności piwa do danego gatunku decyduje kilka czynników:

rodzaj fermentacji - wyróżniamy fermentację górną i dolną. Rodzaj fermentacji zależny jest od użytych drożdży piwowarskich, które dzielą się na drożdże górnej i dolnej fermentacji. Drożdże fermentacji dolnej fermentują w niższych temperaturach, osadzają się na dnie fermentora, w większym stopniu wpływają na wydzielanie się dwutlenku węgla, powodują tym samym, że piwo jest bardziej orzeźwiające, ma czystszy i pełniejszy smak. Po fermentacji piwo leżakuje w niskich temperaturach, dojrzewa dłużej oraz posiada większą trwałość. Drożdże górnej fermentacji natomiast fermentują w wyższych temperaturach, zbierają się na powierzchni brzeczki i wydzielają większą ilość produktów ubocznych, alkoholi i estrów owocowych, co wpływa na większe bogactwo aromatyczno-smakowe.

aromat - każdy gatunek piwa ma swój charakterystyczny profil aromatyczno-smakowy. Na zapach w piwie wpływ mają niemal wszystkie składniki i surowce użyte do jego produkcji (poszczególne rodzaje słodów, drożdże, chmiel, woda i.in.) oraz technologia produkcji (np. rodzaj zacierania, fermentacji, sposób i długość leżakowania).

smak - podobnie jak w przypadku aromatu również smak charakterystyczny dla poszczególnych gatunków piwa zależny jest zarówno od użytych surowców jak i technologii produkcji.

słód - jest to podstawowy składnik piwa mający ogromny wpływ na profil aromatyczno-smakowy danego gatunku. Użycie danego rodzaju słodu lub słodów (jęczmienne, pszeniczne, palone, karmelowe) w odpowiedniej ilości decyduje w znacznym stopniu o charakterze piwa. Na charakter piwa wpływa również sam proces produkcji słodu (słodowanie), następnie jego zacieranie, czas trwania oraz temperatura w jakiej zacieranie się odbywa. W zależności od odmiany piwa można użyć jednego lub kilku rodzajów słodów.

chmiel - używany jest do piwa głównie jako przyprawa. Ilość i rodzaj użytego chmielu jest częścią harmonii smakowej danego gatunku piwa. Silnie chmielone piwo zawiera mocne, aromatyczne, ziołowo-goryczkowe tony, natomiast mniejsza ilość chmielu może bardziej uwypuklać walory słodu np. jego słodycz.

ekstrakt brzeczki nastawnej - czyli wodny wyciąg ze słodu i chmielu, który po dodaniu drożdży poddawany jest fermentacji. W przypadku typologii piw podstawową informacją jest ilość ekstraktu, z jakiej powstało piwo. Użycie danej ilości ekstraktu wpływa na treściwość piwa (lekkie, ciężkie), siłę profilu aromatyczno-smakowego, zawartość alkoholu i dwutlenku węgla (ekstrakt w wyniku fermentacji zamienia się w alkohol i CO2) oraz barwę piwa. Ekstrakt na gotowym produkcie podawany jest w procentach wagowych (% e.w.), stopniach Ballinga (°Blg) lub stopniach Plato. Wszystkie trzy wartości są niemal identyczne.

zawartość alkoholu - wyrażana jest w procentach objętości. Odpowiednia ilość alkoholu stanowi również o charakterze danego piwa i jego przynależności gatunkowej. Mniejsza zawartość alkoholu powoduje, że piwa są lżejsze, bardziej rześkie i lepiej gaszą pragnienie, mają wyższą pijalność i sesyjność. Mocniejsze piwa natomiast są bardziej rozgrzewające, likierowe i cięższe. Wyróżnia się piwa bezalkoholowe, lekkie, pełne, mocne i bardzo mocne. Moc piwa nie jest miarą jego jakości. Zawartość alkoholu związana jest z procesem fermentacji. Im głębiej przeprowadzona jest fermentacja, tym uzyskuje się większą zawartość alkoholu, traci jednakże składniki ekstraktu słodowo-chmielowego.

goryczka - osiągana jest w piwie głównie dzięki chmielowi, alkoholowi, odpowiednim słodom i drożdżom. Siła goryczy, jej jakość, intensywność i harmonia z innymi składnikami jest jednym ze elementów wyróżniających dane gatunki. Przykładowo pilznery mają wyższą zawartość goryczy od lagerów, które z kolei charakteryzują się wyższym natężeniem słodu. Poziom goryczy w piwie mierzony jest w stopniach IBU (International Bittering Unit) opracowanych przez European Brevery Convention.

barwa - ze względu na barwę wyróżniamy piwa jasne i ciemne ze wszelkimi ich tonacjami np. słomkowo-żółte, ciemno-bursztynowe itp. Na barwę piwa wpływa przede wszystkim rodzaj użytych słodów (jasne pilzneńskie, ciemne palone, barwiące i.in.) oraz dodatki niesłodowane np. kukurydza, ryż. Kolor piwa podaje się w jednostkach EBC.

piana - jest jednym z dodatkowych elementów świadczących o jakości piwa. W zależności od gatunku poszczególne piwa może cechować piana bardziej lub mniej obfita, gęsta i trwała.

nasycenie - powstaje w wyniku fermentacji brzeczki. Piwa mogą mieć wysokie, średnie lub niskie nasycenie dwutlenkiem węgla zależne od danego gatunku piwa.

składniki dodatkowe - również wpływają na charakter poszczególnego gatunku piwa. Dodatek surowców niesłodowanych, miodu, różnych owoców, przypraw czy warzyw wpływa znacząco na profil aromatyczno-smakowy piwa.

źródło: wikipedia.pl

Poniżej przykłady gatunków piwa: