Piwo najczęściej kojarzy się z goryczką i charakterystycznym złotym kolorem, pomimo wielkiej różnorodności gatunków i styli opisujących piwny świat. Wbrew pozorom nie jest to tylko zwykły, prosty napój alkoholowy i można w nim odnaleźć głębię smaków i aromatów. Podziwiać je wszystkimi zmysłami, cieszyć oko, słuchać. Nie każdy wie, że gatunków i stylów piwa jest kilkadziesiąt, a każdy charakteryzuje się różnymi cechami i własnym unikalnym smakiem. 

Degustacja tego trunku może być nie tylko piciem, ale i sztuką. Wymaga ona jednak pewnej wiedzy i umiejętności oraz zastosowania technik pozwalających wydobyć sekrety piwa. Jeśli je poznamy, przekonamy się że piwo to nie tylko smak goryczki i biała piana, ale także cała gama różnych zapachów i smaków.

Pierwszym co rzuca nam się w oczy, kiedy dostajemy piwo jest czapa piany na górze szklanki, zaraz potem jego barwa.  Ilość potencjalnych kolorów i odcieni piw jest tak naprawdę nieskończona, zostały one jednak przyporządkowane trzem ogólnym typom. 

Do najliczniejszej grupy należą piwa o barwie bursztynowej, wśród których wyróżniamy kilka odcieni. Druga grupa to piwa ciemne, których kolor może być całkowicie czarny, hebanowy, brunatny lub miedziany i czerwony. Do trzeciej grupy piw zalicza się piwa białe, produkowane z pszenicy i niefiltrowane, które mają mętny i nieprzezroczysty kolor. 

Każdy styl piwa posiada zdefiniowany zakres barwy. Amerykanie używają skali SRM, w Europie używa się skali EBC. 

Nieodzowną częścią degustacji jest analiza bukietu zapachowego piwa. Pozwala ona delektować się nutami chmielowymi, słodowymi, owocowymi, karmelowymi. Złożony aromat zapowiada również złożoność smaku. Bukiet zapachowy piwa jest często niezauważaną cechą, która jednak ma olbrzymi wpływ na całościowy odbiór piwa.

W porównaniu z zapachami ilość smaków jest bardzo skromna. Naukowcy wyróżnili aż ponad 800 zapachów, które mogą być obecne w piwie. Dla porównania wyróżnia się jedynie cztery podstawowe smaki: słodki, kwaśny, słony i gorzki. W rzeczywistości to, co odbieramy jako bukiet smakowo-zapachowy piwa jest głównie zapachem, a nie smakiem.

Chmiel zawiera około 300 różnych związków z których każdy wpływa na wydzielany przez piwo zapach. Aby wyczuć chmielową lub drożdżową woń należy trzymając szklankę w odległości około 15 cm od twarzy delikatnie mieszać szklanką aby wydobyć aromat. W ten sposób można wychwycić wytrawne, goryczkowe zapachy jak nuty róży, ziół i tytoniu czy palonej kawy.

Intensywnie mieszając szklanką z piwem i przysuwając nos blisko szklanki złowimy całą gamę aromatów pochodzących ze słodu jęczmiennego nadających piwu pełnię smaku i zapachu. Odnajdziemy tu nuty karmelowe, biszkoptowe, waniliowe, maślane, palone i orzechowe. Te aromaty najłatwiej uda się wychwycić w piwach treściwych o dużym ekstrakcie i bogatym bukiecie zapachowym.

Związki, którym zawdzięczamy dużą część aromatów powstają w wyniku pracy drożdży na drodze fermentacji alkoholowej. Aby je wydobyć przykrywamy szklankę dłonią. Intensywnie mieszamy zwartość szklanki, aby po odkryciu delektować się bogactwem owocowych aromatów. Banany, gruszki, brzoskwinie, nuty czerwonego lub zielonego jabłka to najczęściej wyczuwane zapachy. 

Kolejnym krokiem jest analiza smaku. Należy biorąc łyk piwa do ust pozwolić mu przepłynąć po całej powierzchni języka, dotknąć policzków oraz podniebienia. Początkowo powinna pojawić się delikatna słodowa słodycz. Po chwili ustąpi ona miejsca orzeźwiającej kwaśności z cierpkimi nutami, by w końcu przejść w zdecydowaną, wyczuwaną przez tylną część języka goryczkę, która pozostaje jeszcze chwilę po przełknięciu piwa. 

Kilka odczuć sensorycznych nie jest ani smakiem ani zapachem, jak np smak ściągający (podobny do mocnej herbaty, który wysusza nam usta od środka). Smak ściągający w piwie pochodzi od garbników z łusek słodowych oraz chmielu. Posmak ten w piwach jest delikatniejszy niż w  czerwonym winie czy mocnej, czarnej herbacie. 

Podobnie wyczuwamy w piwie nasycenie piwa dwutlenkiem węgla.

Istnieją specjalne zespoły ludzi, które regularnie zajmują się oceną sensoryczną jakości produktów spożywczych. Taki zespół, zwany Panelem Degustacyjnym - musi być świetnie wyszkolony i specjalnie wyselekcjonowany, aby mógł razem pracować.  Każdy z jego członków wyróżnia się ponadprzeciętną wrażliwością  sensoryczną na smaki i zapachy. W odróżnieniu od innych Paneli Degustacyjnych przemysłu spożywczego, degustatorzy piwa potrafią rozpoznać i opisać chemicznie nazwy dziesiątek substancji znajdujących się w piwie. 

Panel opisuje które cechy pasują do tzw. profilu sensorycznego piwa, czyli co w piwie jest najbardziej wyczuwalne. Degustatorzy sprawdzają czy oceniana próbka danej marki jest zgodna z jej profilem sensorycznym. Analiza sensoryczna Panelu Degustacyjnego często jest wykorzystywana przez technologów. A to dlatego, że opisy związków chemicznych wyczuwalnych w piwie przygotowane przez Panel mówią wiele o kierunku fermentacji, pracy drożdży, w jakich "warunkach pracowały" np. przy zbyt wysokim lub niskim natlenieniu.

Głównym zadaniem Panelu jest analiza bukietu zapachowego. Już po zapachu można ocenić np. wiek piwa, odpowiedzieć na pytanie czy fermentacja przebiegła prawidłowo oraz rozpoznać  styl piwa. Piwa belgijskie, pszeniczne, stouty, portery, lagery, pilznery, angielskie Ale, mają zupełnie różne bukiety zapachowe. 

Smakiem Panel zajmuje się w drugiej kolejności. W przeciwieństwie do degustacji wina, degustowane piwo jest połykane, ponieważ tylko tylna część języka jest w stanie ocenić intensywność oraz jakość goryczki. Jakość goryczki i wszystkie posmaki z nią związane tj. smak ściągający, cierpkość, kwaśność, to główny z ocenianych parametrów piwa. Panel ocenia również słodycz, słodowość, pełnię piwa. 

Jak widać naprawdę dobre, prawdziwe piwo może być trunkiem tak samo szlachetnym i wdzięcznym jak wino. Aby jednak móc wydobyć z niego pełnię smaku i aromatu, należy wiedzieć, czego w nim szukać i na co zwracać uwagę. Poniższe porady pomogą stawiać pierwsze kroki w degustacji piwa.